dr n. o zdrowiu Regina Wierzejska

Jak dużo możesz zrobić dla swojego dziecka, zanim przyjdzie na świat – żywienie kobiet w ciąży

Nie ulega wątpliwości, że odpowiedni styl życia kobiet, w tym prawidłowe odżywianie podczas ciąży, a nawet już w okresie przedkoncepcyjnym, jest podstawowym czynnikiem sprzyjającym przebiegowi ciąży i zdrowiu dziecka. Znaczenie tego aspektu od lat podkreśla Światowa Organizacja Zdrowia, a w Narodowym Programie Zdrowia w Polsce cyklicznie wskazuje się na potrzebę kształtowania prozdrowotnych postaw przyszłych matek i przeciwdziałania antyzdrowotnym czynnikom ich stylu życia.

Skutki niedoboru składników odżywczych w życiu płodowym są dotkliwe i mogą ujawniać się już bardzo wcześnie, w postaci zwiększonego ryzyka poronień, porodów przedwczesnych, wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu i śmiertelności okołoporodowej noworodka. Jednocześnie, wraz rosnącym problemem globalnej otyłości, przybywa danych naukowych na temat skutków nadkonsumpcji żywności przez kobiety ciężarne, a w konsekwencji nadmiernego przyrostu ich masy ciała, licznych powikłań ciąży, a także zbyt dużego noworodka (powyżej 4000 g). Sposób odżywiania kobiet w okresie ciąży rzutuje nie tylko na stan urodzeniowy dziecka, mierzony skalą Apgar, lecz także na procesy metaboliczne, kształtujące ryzyko wielu chorób w życiu dorosłym, w tym miażdżycy, otyłości, czy cukrzycy typu 2. Wiedza ta stała się podstawą koncepcji tzw. programowania żywieniowego, polegającego na optymalizacji żywienia w okresie płodowym i stabilizacji zachowań zdrowotnych kobiet ciężarnych.

Jednym z pytań, jakie na ogół zadaje sobie kobieta, gdy dowiaduje się, że jest w ciąży, jest „Czy jeść więcej?” lub „Jak dużo więcej?”. Ciąża jest stanem fizjologicznym, w którym wzrasta zapotrzebowanie na wiele składników odżywczych, np. na żelazo o 50%. Potrzeby energetyczne ciężarnej wzrastają jednak w dużo mniejszym stopniu. W II i III trymestrze ciąży odpowiednio o 18–24% (360–475 kcal). Aby pogodzić ze sobą oba te elementy, należy wybierać produkty bogate pod względem odżywczym, ale unikać nadmiernego spożycia żywności, aby nie doprowadzić do zbyt dużego przyrostu masy ciała. Nadmierne tycie kobiet podczas ciąży przejawia się licznymi komplikacjami jej przebiegu i przyszłymi konsekwencjami dla dziecka. 80% dzieci, które przychodzą na świat z wagą ponad 4 kg, to noworodki mam, które w ciąży przytyły za dużo. Dla kobiety oznacza to też mniejsze prawdopodobieństwo powrotu po porodzie do przedciążowej masy ciała.

Badania naukowe wskazują jednak, że kobiety ciężarne rzadko wprowadzają wystarczające zmiany w sposobie odżywiania. Większy nacisk kładą natomiast na przyjmowanie suplementów diety, których asortyment jest obecnie bardzo dużo. Należy mieć świadomość, że podstawowym źródłem składników odżywczych powinna być dieta, ale oczywiście są składniki, których spożycie należy uzupełniać w postaci preparatów. Do tych, na które zwiększonego zapotrzebowania nie pokryje nawet starannie planowane żywienie, należy witamina D, jod, kwas foliowy, często żelazo, kwasy tłuszczowe DHA (jeśli kobieta nie je wystarczającej ilości ryb). Badania Instytutu Żywności i Żywienia, a także innych ośrodków, wskazują, że w ostatnim okresie rośnie liczba kobiet przyjmujących jednocześnie kilka preparatów witaminowo-mineralnych, co zwiększa ryzyko ich przedawkowania i może powodować groźne efekty uboczne.

Wśród czynników stylu życia kobiety ciężarnej szczególnie ważne znaczenie ma palenie tytoniu i picie alkoholu. Szkodliwy wpływ palenia tytoniu podczas ciąży jest udokumentowany od dziesięcioleci, a ostatnio przybywa też takich danych, w odniesieniu do wdychania przez przyszłą matkę środowiskowego dymu tytoniowego. Podobnie jest w przypadku alkoholu, który ma teratogenne i toksyczne działanie na płód. Podważanie tego faktu, jakie ostatnio ma miejsce w niektórych krajach, i rozpowszechnianie wątpliwości, czy wypijanie małych dawek alkoholu ma negatywne skutki dla dziecka, jest niestosowne. Nie jest określona dla płodu bezpieczna dawka alkoholu i dlatego kobieta ciężarna powinna unikać jego spożywania.

Nawiązując do postawionego w tytule pytania – „Jak dużo możesz zrobić dla swojego dziecka, zanim przyjdzie na świat” – należy podkreślić, że kobiety planujące ciążę (często coraz później) powinny zdawać sobie sprawę, w jak dużym stopniu czynniki środowiskowe w

9-miesięcznym okresie ich życia mogą wpłynąć na pomyślny przebieg ciąży i fizjologicznie optymalny stan zdrowia własnego dziecka.

2

Prawidłowe odżywianie się w czasie ciąży – wiedza praktyczna kobiet (video)

Ciąża to ważny czas dla kobiety i jej organizmu. W dobie powszechnego dostępu do informacji można sądzić, że wiemy praktycznie wszystko na temat tego błogosławionego stanu i tego jak należy o siebie dbać.  Postanowiliśmy jednak sprawdzić czy Polki w rzeczywistości mają wystarczającą wiedzę na temat zasad prawidłowego żywienia i aktywności fizycznej w czasie ciąży.

Prezentowany film nie stanowi informacji dotyczącej zasad zdrowego odżywiania w ciąży, zaś pokazuje stan wiedzy polek. Mimo ogólnodostępnej wiedzy, konieczna jest konsekwentna i systematyczna edukacja dotycząca prawidłowego odżywiania w ciąży, gdyż jest to wyjątkowy czas, w którym warto w sposób szczególny zadbać o zdrowie swoje i dziecka.

Wejdź na stronę Zachowaj Równowagę i dowiedz się, jak prawidłowo odżywiać się w trakcie ciąży: https://www.youtube.com/watch?v=qXS3ww6NelU

Zapraszamy do obejrzenia filmu instruktażowego z ćwiczeniami dla kobiet w ciąży, które pomagają zachować formę i dobrą sylwetkę.

Odżywiaj się prawidłowo i bądź aktywna w ciąży

Instytut „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka” zaprasza kobiety w ciąży

do udziału w ogólnopolskim programie edukacyjnym

„Wdrożenie zasad prawidłowego żywienia wśród kobiet w ciąży i matek karmiących i poszerzenie wiedzy o roli aktywności fizycznej dla zachowania zdrowia”,

który realizowany jest w ramach projektu Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej (znanego pod hasłem Zachowaj Równowagę).

Prawidłowe odżywianie i odpowiednia aktywność fizyczna w czasie ciąży wpływają na optymalny rozwój dziecka w okresie płodowym i jego zdrowie po urodzeniu, zapewniają ciężarnej lepsze przygotowanie do porodu, zmniejszają częstość i nasilenie dolegliwości ciążowych oraz umożliwiają szybki powrót do formy po porodzie – odzyskanie właściwej masy ciała i figury w sposób bezpieczny dla matki i dziecka.

W ramach programu przyszłe mamy skorzystają z bezpłatnych porad z zakresu żywienia i aktywności fizycznej w okresie ciąży i karmienia piersią oraz otrzymają materiały edukacyjne (kalendarz, broszura, ulotki, magnesy, planer zakupów) pomocne w codziennej opiece nad matką i dzieckiem.

Program realizowany będzie do końca czerwca 2016r.

Projekt Zachowaj Równowagę finansowany jest przez Szwajcarię w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy i współfinansowany przez Ministerstwo Zdrowia.

Lista ośrodków realizujących program:

Więcej informacji o programie można znaleźć na stronie www.zachowajrownowage.pl